Interview met CIO bij APG, Angelien Kemna

“Vermogensbeheer is een prachtig vak, zolang je weet voor wie je het doet”

De hoogte waarop het interview met Angelien Kemna plaatsvindt, verhoudt zich omgekeerd evenredig tot de aardse manier waarop zij als CIO haar werk doet. Bovenin de kantoortoren van APG sprak Kemna over de risico’s van de nieuwe Europese wetgeving voor de financiële sector én belastingbetaler en belichtte zij onder andere haar diepste drijfveren als beheerder van 350 miljard euro pensioenvermogen.

Haar carrièrepad liep langs verschillende interessante topfuncties. Kemna duidt dat pad kort, bondig en langs twee hoofdlijnen; die van de theorie en die van de praktijk. “Ik heb natuurlijk veel in de universitaire wereld gedaan en als deeltijdhoogleraar Finance aan de universiteit van Maastricht en later aan die van Rotterdam gewerkt. Theoretische verdieping past bij mij en ik heb een grote honger naar kennis, maar ik vind wél dat die kennis tevens nut moet hebben. Ik zoek altijd de link naar praktische relevantie. Wat dat betreft kom ik bij APG voluit aan mijn trekken, want het beheren van het pensioenvermogen voor vierenhalf miljoen Nederlanders is natuurlijk een schitterende en zeer praktische uitdaging.”

Waarin schuilt voor jou de schoonheid van vermogensbeheer?
Dat het een heel inhoudelijk en complex vak is, wat past bij mijn nieuwsgierigheid. Terwijl het tegelijkertijd inhoudt dat ik constant met collega’s samenwerk en hen aanstuur. En ook dát past erg bij mij. Ik heb graag mensen om mij heen en voel mij als meewerkend voorvrouw zeer in mijn element. Bij het klimmen naar hogere posities binnen organisaties heb ik ook steeds meer invulling aan een coachende rol kunnen geven en ook dat bevalt uitstekend. Overigens functioneer ik hier met zoveel plezier omdat APG een specialistische organisatie is. Mijn passie ligt in het werken met specialisten. In een generalistische managementfunctie zou ik me niet senang voelen.

Je voelde je zeven jaar geleden ook even niet meer senang in de financiële sector en laste een rustperiode in. Hoe kijk je daarop terug?
Het was een noodzakelijke stap die mij ook echt goed heeft gedaan. Ik had hard en vrijwel altijd full time gewerkt toen ik in 2007 bij ING stopte. Ik kan het iedereen die zich die luxe kan veroorloven, van harte aanbevelen. Want een rustperiode geeft ruimte om goed over jezelf na te denken en toekomstplannen te ontwikkelen. Het biedt de kans om net wat dieper in jezelf te graven om je passie te vinden. Mij werd toen duidelijk dat ik middels mijn werk meer maatschappelijk invulling wilde gaan geven aan mijn carrière.

“CEO’s die geld krijgen omdat hun beurskoers stijgt, iets waarover ze nauwelijks iets te zeggen hebben en invloed op hebben: fout!”

Je hebt ooit gezegd dat je je ego hebt achtergelaten bij jouw vertrek als CEO bij ING Investment Management Europe. Wat bedoelde je daarmee?
Dat je als persoon weliswaar wat voorstelt vanwege jezelf, maar óók vanwege de positie die je bekleedt. Dat is iets wat je je realiseert wanneer je stopt. Ik bleef nog wel actief als deeltijd hoogleraar aan de Erasmus School of Economics, maar dat was te solistisch werk voor mij om mijn bevrediging helemaal uit te halen. Het is nogal wat om uit een actief werkend leven te stappen. Ik had aanvankelijk dan ook veel moeite mijzelf terug te vinden.

Je vestigde je in die periode met je man in de Verenigde Staten. Wat was de impact van het wonen daar?
Dat mijn passie voor pensioenen er geboren werd. Want daar ontdekte ik hoe funest een slecht pensioen uitwerkt in de levens van individuen. Ik zag nóg meer wat een prachtig systeem we in Nederland hebben. Want het alternatief is zoveel beroerder in Amerika, waar mensen in één keer de helft van hun individuele pensioen kwijt raakten door de crisis in 2008 en sommigen in tentenkampen terechtkwamen. Voor mij was het een cadeautje dat ik dat verblijf in Amerika heb meegemaakt, omdat ik echt van binnenuit mijn motivatie vond om mij hard te maken voor de pensioenbelangen van individuen. Om die individuen draait het ook echt voor mij. Begrijp me goed, ik heb ook passie voor het complexe vak van vermogensbeheer, want je neemt soms verstrekkende beslissingen in heel grote onzekerheid en je moet rustig blijven wanneer die beslissingen zich tegen je keren. Er zit bovendien veel economie, psychologie en mijn specialisme, econometrie, in. Maar je moet absoluut je passie halen uit degenen voor wie je het doet en uiteindelijk zijn dat die miljoenen deelnemers.

Ja, bijna vijf miljoen. Hoe tracht jij die zware verantwoordelijkheid zo goed mogelijk in te vullen?
Door zeer strak vast te houden aan mijn uitgangspunt dat ik mijn beslissingen aan iedere deelnemer moet kunnen uitleggen. Ik moet met het beheerd vermogen werken alsof dat van mijn schoonmoeder is. Dat is mijn primaire passie en verantwoordelijkheid. Voor mij is dat echt een ethisch abc’tje. En mijn additionele verantwoordelijkheid is om goed uit te leggen wat een mooi pensioensysteem we hier hebben. Ik had het net over de tentenkampen in de Verenigde Staten. Hier is de tent te klein als er een half procent gekort moet worden en is dat aanleiding voor mensen om ons prachtige, risicodelende systeem op het spel te zetten. Misschien hebben we het wel te mooi voorgespiegeld, maar daardoor is de passie nóg groter om het beter uit te leggen en mensen te laten inzien hoe goed ons pensioenstelsel is.

De financiële sector wordt overspoeld door nieuwe internationale wet- en regelgeving. Wat vind je van die ontwikkeling?
Die helpt ons zacht gezegd niet vooruit. Neem de financial transaction tax, dat is werkelijk een draak van een wet en daar ben ik ook echt boos over. Als die wordt ingevoerd, kan die namelijk de deelnemers van onze pensioenfondsen een tot twee miljard per jaar kosten. Misschien is die transactie tax oorspronkelijk nog wel met goede bedoelingen bedacht, maar in zijn uitwerking is hij echt ridicuul. Ik maak me sowieso grote zorgen, want internationale wetgeving introduceert systeemrisico daar waar het de bedoeling was om dat juist weg te nemen. En dan kan men ons als pensioensector verwijten dat we onvoldoende voorlichting hebben gegeven over pensioen, maar ik verwijt beleidsmakers dat ze zich niet realiseren hoeveel de nieuwe wet- en regelgeving de gemiddelde burger gaat kosten. Ze stapelen rücksichtslos toezicht op toezicht op toezicht, maar vertellen de burger er niet bij wat dat toezicht hem gaat kosten. Ik vind dat niet OK.

“Ik verwijt beleidsmakers dat ze zich niet realiseren hoeveel de nieuwe wet- en regelgeving de gemiddelde burger gaat kosten”

Het aanpakken van de bonussen wordt ook breed gedragen, terwijl het natuurlijk de vraag is of dat de sector niet verhindert om blijvend de juiste kwaliteit mensen aan te kunnen trekken.
Ook daar geldt heel sterk dat het veelal populistische maatregelen zijn. Natuurlijk zijn er dingen misgegaan door de vroegere bonuscultuur. Maar de ene bonus is de andere niet. Bonussen die rechtstreeks verband houden met korte termijn winsten of omzetten, werken vaak dubieus gedrag in de hand. Zulke bonussen zijn rampzalig en moeten meteen afgeschaft worden. Handelaren die dertig miljoen verdienen voor hun bedrijf en daar een promille over krijgen, leidt ook absoluut tot ongewenst gedrag. Advocaten die een promille krijgen over een deal? Niet doen! CEO’s die geld krijgen omdat hun beurskoers stijgt, iets waarover ze nauwelijks iets te zeggen hebben en invloed op hebben: fout! Maar als mensen, het liefst in teamverband, goed geprikkeld worden door een goede toepassing van bonussen, is dat prima. Sterker; door dat aan te pakken ontneem je jezelf als manager een goed instrument. Mits dat dus wordt gebruikt om op een juiste wijze mensen te stimuleren.

Jij bent voor vrouwen een rolmodel in jouw topbestuursfunctie. Je wilt zelf ook vrouwen aan de top zien. Wat is jouw advies aan hen?
Ik zou willen beginnen met een advies aan heren. Ik denk dat vrouwen essentieel anders reageren dan mannen. Over het algemeen zijn vrouwen wat minder zelfverzekerd en mannen begrijpen dat niet. Als een vrouw in een gesprek haar twijfels uit, betekent dat helemaal niet dat ze minder geschikt is voor een job dan een man die gewoon bluft. Maar helaas nekt dat essentiële verschil veel vrouwen bij een sollicitatie. Mijn advies aan mannen is daarom: lees vrouwen iets beter. Wees niet van de leg als je vrouwen hoort twijfelen, maar vraag gericht door.

Ben je tevreden over wat je tot nu toe bij APG bereikt hebt?
Ja, ik heb mogen bijdragen aan een belangrijke cultuurverandering. We zijn inmiddels een ‘client focussed, result driven’ organisatie. Enerzijds hebben we bij APG beleggingsprofessionals in dienst die wereldwijd om hun kunde worden erkend en die het geweldig vinden om met de grote bedragen te werken die ons zijn toevertrouwd. Anderzijds heeft iedereen binnen vermogensbeheer de deelnemer centraal op het netvlies. Mijn motto dat het niet gaat om die 350 miljard die we onder beheer hebben, maar om die gemiddeld 800 euro per maand per pensioengerechtigde, is ieders motto geworden.

Tekst: Baart Koster 

publicatie voor ‘People at Work’ het corporate magazine van Partners at Work, het executive search bureau voor topfuncties in de financiële en zakelijke dienstverlening

zie ook: http://www.partnersatwork.nl/files/misc/magazines/pdf-07-2014/index.html